Download dit artikel als PDF 25 april 2017

Aansprakelijkheid van een bestuurder

Er zijn twee typen aansprakelijkheid van bestuurders van een rechtspersoon: interne en externe aansprakelijkheid. Interne aansprakelijkheid speelt in de relatie van de bestuurder tot de rechtspersoon. Hiervan is sprake als de rechtspersoon haar eigen (oud-) bestuurder(s) aansprakelijk wil stellen voor geleden schade, of wanneer een curator ingeval van een faillissement namens de gefailleerde rechtspersoon de (oud-) bestuurder(s) aansprakelijk wil stellen voor geleden schade. Externe aansprakelijkheid speelt in de relatie van de bestuurder(s) tot derden. Hiervan is sprake in het geval de (oud-) bestuurder(s) schade hebben berokkend jegens een derde, zoals bijvoorbeeld een schuldeiser van de rechtspersoon. 

In een publicatie van 31 maart 2017 heb ik de actuele stand van zaken van beide typen van aansprakelijkheid voor bestuurders uiteengezet. Aanleiding hiervoor is een recent arrest van de Hoge Raad. In de praktijk is de bestuurder van een rechtspersoon vaak ook een rechtspersoon (bijvoorbeeld een holding B.V.). De Hoge Raad heeft bepaald dat, als aansprakelijkheid van een rechtspersoon-bestuurder (zowel in- als extern) vast staat, ook de bestuurder achter die rechtspersoon-bestuurder (lees: de natuurlijk persoon) hoofdelijk aansprakelijkheid is. Men kan zich dus in principe niet meer verschuilen achter (een kerstboom van) vennootschappen. Met dit arrest is doorwerking van aansprakelijkheid tot de natuurlijk persoon achter een onderneming immers een feit geworden, disculpatiemogelijkheden daargelaten.

Mede vanwege voornoemd arrest is het voor bestuurders nog belangrijker geworden om te weten wanneer zij aansprakelijk kunnen worden gesteld. De gronden voor aansprakelijkheid volgen uit mijn publicatie. Kort samengevat komen de gronden op het volgende neer. 

Bestuurdersaansprakelijkheid
Vooropgesteld geldt een hoge drempel voor zowel de interne- als de externe aansprakelijkheid. Uitgangspunt is dat alleen de rechtspersoon aansprakelijk is voor haar eigen handelen. Bestuurdersaansprakelijkheid is dus de uitzondering. Een bestuurder moet de ruimte hebben om te ondernemen en fouten te maken. 

Ingeval van interne aansprakelijkheid kan een fout de bestuurder pas worden toegerekend als sprake is van een persoonlijk ernstig verwijt. Dit zal altijd worden beoordeeld op basis van de omstandigheden van het geval en hangt af van de ernst van de onzorgvuldigheid en de schuld die de bestuurder hieraan heeft. Indicatoren voor een persoonlijk ernstig verwijt kunnen bijvoorbeeld zijn: het (structureel) onvervuld laten van een bestuurstaak, het aanwenden van vermogensbestanddelen voor doeleinden die los van de rechtspersoon staan, handelen in strijd met de wetsbepalingen of statuten die de rechtspersoon beogen te beschermen, ondoordacht ondernemingsbeleid voeren, onverantwoord risicovol te werk gaan etc. 

Ingeval van externe aansprakelijkheid kan een fout de bestuurder eveneens pas worden toegerekend als sprake is van een persoonlijk ernstig verwijt. Maar deze term wordt hier anders ingevuld. Ruwweg vallen twee hoofdcategorieën te onderscheiden. Van de eerste categorie is sprake als een bestuurder de schijn van kredietwaardigheid wekt. Hij is dan als bestuurder naast de rechtspersoon aansprakelijk. De schijn van kredietwaardigheid wordt gewekt als de bestuurder namens de rechtspersoon een verbintenis is aangaan waaruit een betalingsverplichting voortvloeit, terwijl hij bij het aangaan van die verbintenis wist of redelijkerwijs behoorde te begrijpen dat de rechtspersoon haar betalingsverplichting niet zou kunnen nakomen (onvoldoende liquiditeit) en geen verhaal zou bieden (onvoldoende solvabiliteit). Van de tweede categorie is sprake als een bestuurder verhaal frustreert. Het moet dan gaan om het creëren dan wel doen ontstaan door de bestuurder van feitelijke betalingsonmacht van de rechtspersoon met voorzienbare benadeling van de schuldeisers als gevolg. Denk aan het onttrekken van (nagenoeg alle) vermogensbestanddelen en/of het buiten de rechtspersoon laten van bepaalde vermogensbestanddelen.

Wilt u meer weten over dit onderwerp, neem dan contact op met één van onze specilaisten uit de sectie Aansprakelijkheid & Procespraktijk.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).