Download dit artikel als PDF 22 februari 2018

Vergaande matiging contractuele boete

Het boetebeding is een veel voorkomende contractuele bepaling. Het houdt in dat een partij die tekort schiet in de nakoming van zijn contractuele verbintenissen, een boete moet betalen aan zijn wederpartij. Omdat de hoogte van de verschuldigde boete losstaat van de daadwerkelijk geleden schade, leidt dit nogal eens tot scheve  situaties. De vraag is dan ook in hoeverre er ruimte is om onder zo’n boete uit te komen? Een recente uitspraak van de Hoge Raad laat zien dat matiging tot een forse verlaging kan leiden.

Partijen hebben veel vrijheid om een boetebeding in te richten zoals zij wensen. Allereerst kan het boetebeding verschillende functies hebben. Het kan dienen om een latere discussie over eventuele schade (en de omvang daarvan) te voorkomen. Maar het kan ook bedoeld zijn als prikkel tot nakoming. Een boetebeding kan gelden voor één, meerdere of alle contractuele verplichtingen. Als uitgangspunt geldt dat de contractuele boete in de plaats komt van de vordering tot nakoming of de vordering tot schadevergoeding. Partijen kunnen echter anders overeenkomen. Tot slot zijn partijen vrij in het bepalen van de hoogte van de contractuele boete.

Matiging
Hoewel partijen gebonden zijn aan een boetebeding, kan de rechter de boete matigen. Deze bevoegdheid is in de wet opgenomen omdat over de inhoud van een boetebeding meestal niet (intensief) wordt onderhandeld en de bedongen boete niet zelden de schuldeiser onevenredig bevoordeelt. De matigingsbevoegdheid moet wel met terughoudendheid worden toegepast. Dit om te voorkomen dat het boetebeding haar aansporende werking verliest.

Bij een buitensporig resultaat
De vraag is wanneer een rechter mag overgaan tot matiging. In het standaardarrest Intrahof/Bart Smit uit 2007 oordeelde de Hoge Raad dat dit pas mag als toepassing van het boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij moet volgens de Hoge Raad niet alleen worden gelet op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen. Dus pas bij een buitensporig resultaat mag worden gematigd. Daarvan kán sprake zijn bij een wanverhouding tussen de boete en de schade. Maar de rechter mag niet alleen naar deze verhouding kijken. Alle omstandigheden van het geval zijn beslissend.

Tot hoever?
Als eenmaal wordt gematigd, rijst vervolgens de vraag tot welk bedrag. Advocaat-Generaal Hartlief wijst erop dat de matigende rechter vaak in een valkuil stapt door te matigen tot het bedrag dat hijzelf redelijk vindt. Daarmee permitteert de rechter zich echter te veel vrijheid. De rechter moet matigen tot een bedrag dat niet (meer) klaarblijkelijk onbillijk is.

Turan/Easystaff Payroll Services
In de uitspraak Turan/Easystaff Payroll Services van 16 februari jl. was Easystaff in totaal € 415.000 aan boetes verschuldigd. De daadwerkelijke schade werd echter vastgesteld op slechts € 5.906,25. Volgens het hof is de boete buitensporig hoog in verhouding tot de werkelijk geleden schade. Het hof matigt de boetes mede daarom tot een bedrag van € 21.150. Hoewel de Advocaat-Generaal meent dat het hof zijn beslissing onvoldoende heeft gemotiveerd, laat de Hoge Raad het oordeel in stand. Volgens de Hoge Raad heeft het hof de juiste Intrahof/Bart Smit-maatstaf toegepast en zijn oordeel voldoende gemotiveerd. Het hof heeft ook naar andere omstandigheden gekeken. Ook de beslissing over de mate van matiging is volgens de Hoge Raad voldoende gemotiveerd.

 

Indien u naar aanleiding van deze blog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met Dineke van Dal of één van onze andere specialisten van de sectie Aansprakelijkheid en Procespraktijk.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).