Download dit artikel als PDF 15 juli 2016

Wet Huis voor klokkenluiders van kracht

Eerder berichtten wij u al dat de Wet Huis voor Klokkenluiders is aangenomen. Sinds 1 juli is deze wet daadwerkelijk van kracht. Deze wet verplicht een werkgever waar minimaal 50  personen werkzaam zijn om onder andere een interne klokkenluidersregeling vast te stellen. Wellicht heeft u hierover al de klok horen luiden, maar weet u niet waar de klepel hangt. In deze blog brengen wij u in hoofdlijnen op de hoogte van uw verplichtingen.

Verplichte interne klokkenluidersregeling
Het doel van de wet is om  misstanden aan het licht te brengen. Hierbij wordt de werkgever gezien als primaire verantwoordelijke: hij is doorgaans als beste in staat om problemen te onderzoeken en op te lossen. In dat kader is een werkgever waar minimaal  50 personen werkzaam zijn verplicht om een interne procedure vast te stellen over hoe een misstand kan worden gemeld en hoe hiermee wordt omgegaan. Onder ‘werkzame personen’ worden niet alleen werknemers verstaan, maar ook zzp’ers, uitzendkrachten, stagiaires en zelfs vrijwilligers.

Mocht u een ondernemingsraad hebben, wees er dan op bedacht dat de ondernemingsraad een instemmingsrecht heeft bij het vaststellen, wijzigen of intrekken van een regeling.

Wat is een misstand?
Volgens de wet is er sprake van een misstand wanneer het maatschappelijk belang in het geding is bij:

  1. De schending van een wettelijk voorschrift;
  2. Een gevaar voor de volksgezondheid;
  3. Een gevaar voor de veiligheid van personen;
  4. Een gevaar voor de aantasting van het milieu;
  5. Een gevaar voor het goed functioneren van de openbare dienst of een onderneming als gevolg van een onbehoorlijke wijze van handelen of nalaten.


Inhoud klokkenluidersregeling
Volgens de wet moet in de klokkenluidersregeling ten minste het volgende worden geregeld:

  1. De manier waarop met de interne melding wordt omgegaan;
  2. Wanneer er sprake is van een vermoeden van een misstand (met inachtneming van de eerder gegeven definitie);
  3. Bij wie het vermoeden van een misstand kan worden gemeld;
  4. De plicht voor werkgever om de melding vertrouwelijk te behandelen op verzoek van de werknemer;
  5. Het recht van de werknemer om een adviseur in vertrouwen te raadplegen over een vermoeden van een misstand.

De werkgever is daarnaast verplicht om de interne regeling schriftelijk of digitaal te verstrekken en de werknemers te informeren over de omstandigheden waaronder zij een externe melding kunnen doen en de rechtsbescherming bij een melding. Volgens de wetsgeschiedenis is terbeschikkingstelling van de interne regeling via een intranetpagina voldoende.

Huis voor klokkenluiders
De wet roept een publiekrechtelijke instelling in het leven: het Huis voor Klokkenluiders. Bij de afdeling advies van het Huis kunnen werknemers terecht voor advies over de mogelijke aanwezigheid van een misstand en zijn rechtspositie bij het nemen van maatregelen. Daarnaast is er een afdeling onderzoek die op het verzoek van de werknemer een onderzoek in kan stellen naar een vermoeden van een misstand. Dit zal het Huis echter pas doen als de werknemer het vermoeden eerst intern heeft gemeld en hieruit geen oplossing is gekomen, tenzij de werkgever geen interne klokkenluidersregeling heeft. In dat geval kan de werknemer direct een verzoek tot onderzoek doen. Daarnaast is een onderzoek mogelijk als de werknemer vindt dat zijn werkgever hem heeft benadeeld, omdat hij een melding heeft gedaan aan het Huis. Het Huis zal na het verrichte onderzoek een rapport opstellen en deze – nadat werkgever en melder op het concept hebben gereageerd – openbaar maken.

Werknemersbescherming
De wet introduceert daarnaast een benadelingsverbod voor werkzame personen met een arbeidsovereenkomst (of ambtelijke aanstelling) die te goeder trouw zijn en naar behoren een vermoeden van misstand hebben gemeld. De wetgever heeft aangegeven dat het moet gaan om rechten die de werknemer aan de arbeidsrelatie ontleent. Dat betekent dat naast ontslagbescherming ook andere rechten niet mogen worden ontzegd waar de werknemer normaal wel aanspraak op zou hebben (bijvoorbeeld een bonus of een promotie).

Tot besluit
Het Adviespunt Klokkenluiders heeft een modelregeling gepubliceerd. Deze voldoet aan alle wettelijke vereisten en bevat daarnaast nog een aantal andere bepalingen. Het is echter van belang dat u deze niet zomaar overneemt, maar nagaat of deze voldoende is afgestemd op uw organisatie. Wij adviseren u graag over het ontwerpen of implementeren van een interne klokkenluidersregeling en staan u bij wanneer er (ten onrechte) een misstand binnen uw organisatie is gemeld.

 

Wilt u meer weten over dit onderwerp, dan kunt u contact opnemen met Caroline Meijer of René Otto van de sectie Arbeid & Medezeggenschap.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).