English
  • Volg ons
Menu

Corona Q&A

Het coronavirus heeft een enorme impact op onze samenleving. Wij willen u graag op juridisch vlak maximaal ondersteunen. Welke zorgen spelen er bijvoorbeeld op contractueel vlak? En hoe gaat u om met de arbeidsomstandigheden binnen uw bedrijf? Middels deze Q&A zetten we de meest dringende zaken voor u op een rij.

ARBEIDSRECHT

  1. Kan een werkgever vakantiegeld later uitbetalen i.v.m. de coronacrisis?
    Er zijn standaardafspraken over vakantiegeld. Volgens de wet moet het opgebouwde vakantiegeld over de periode van de maanden juni t/m mei uiterlijk 30 juni zijn uitbetaald. Sommige bedrijven en organisaties hebben ervoor gekozen op een ander, vast moment de jaarlijkse opbouw van vakantiegeld uit te betalen. Dat is dan geregeld in een schriftelijke overeenkomst tussen de werkgever en de werknemer, zoals een cao of een arbeidsovereenkomst.

    Als er betalingsproblemen zijn, kan de werkgever eenmalig het vakantiegeld op een later tijdstip of in termijnen betalen. Daarvoor moet de werkgever wel de instemming van de werknemer hebben. Het is verstandig om dat schriftelijk vast te leggen. Overigens worden werkgevers die gebruikmaken van de NOW-regeling ook tegemoetgekomen in de maandelijkse opbouw van vakantiegeld. Bovenop de loonsom komt 30% opslag voor de opbouw van vakantiegeld, pensioenpremies en werkgeverspremies.

  2. Is er sprake van werkweigering als werknemers weigeren arbeid te verrichten wegens (de angst voor besmetting met) het coronavirus?
    Een werkgever moet er alles aan doen om een veilige werkomgeving te creëren. Als een werkgever dit heeft gedaan en alle mogelijke beschermingsmaatregelen voor de werknemer in acht genomen heeft, mag een werknemer niet de arbeid weigeren.

  3. (Wanneer) Mag een werkgever een werknemer verplichten op kantoor te werken?
    Uitgangspunt is dat een werknemer thuis mag werken en de werkgever dit mogelijk moet maken, zolang het advies van het RIVM dat tot thuiswerken oproept geldt. Als het echt onmogelijk is een thuiswerkplek te creëren en werkgever kan werken op kantoor coronaproof maken mag een werknemer, die geen corona(symptomen) heeft, niet weigeren op kantoor te werken.

  4. Moet een werkgever zorgen voor een veilige werkomgeving (thuis of op kantoor) voor zijn werknemers? Wat is een veilige werkomgeving?
    Een werkgever moet er alles aan doen om een veilige werkomgeving te creëren.  Ook wanneer een werknemer buiten de deur werkt moet de werkgever zorgen voor een veilige werkomgeving. Dit betekent dat er duidelijke afspraken moeten zijn over de activiteiten en hoe de regels moeten worden nageleefd. Zo nodig moet een werkgever zorgen voor beschermingsmiddelen en/of apparatuur die veilig werken buiten de deur mogelijk maakt.

  5. Kan een werkgever zijn werknemers verplichten vakantiedagen op te nemen als het werk afneemt?
    Nee. Werkgevers mogen werknemers wel vragen vakantiedagen op te nemen. Het is aan werknemers om daarmee in te stemmen of niet. Werkgevers kunnen werknemers niet daartoe verplichten. Als er te weinig werk is, dan is dit de verantwoordelijkheid van de werkgever. De werkgever moet werknemers de vaste uren uitbetalen. Als de werkgever omzetverlies lijdt, kan hij een beroep doen op de NOW.

  6. Mag een werkgever een werknemer verplichten tot andere werkzaamheden tijdens de coronacrisis? 
    Je mag het verlangen, binnen redelijke grenzen. Bijvoorbeeld een receptioniste die nu thuis zit verplichten om productfotografie te doen of bijvoorbeeld vertaalwerk. Goed werknemerschap en goed werkgeverschap spelen hier een centrale rol, zeker in tijden van crisis. Als de werknemer weigert kun je als laatste redmiddel nog sancties opleggen zoals het inhouden van loon, of in de laatste plaats ontslag.

  7. Kan een werknemer weigeren een mondkapje te dragen als de werkgever dit verplicht?
    De aanwijzingen en maatregelen zijn instructies in de zin van artikel 7:660 BW, die een werkgever eenzijdig kan opleggen. Als een werknemer zich niet houdt aan die instructies kan werkgever dat sanctioneren. In de praktijk zal dat betekenen diverse malen waarschuwen en (na aankondiging) ontslag geven als iemand zich structureel aan de voorschriften onttrekt.

CONTRACTEN & AANSPRAKELIJKHED

  1. Kan ik richting mijn toeleveranciers of afnemers een beroep doen op overmacht?
    Dat hangt af van de vraag wat er met hen is afgesproken. Als er niets is afgesproken, zou een beroep gedaan kunnen worden op de wettelijke overmachtsbepaling. Het hangt van het specifieke geval af of dit beroep kansrijk is. In algemene zin geldt dat een beroep op overmacht niet heel snel wordt aangenomen. Lees hierover meer in deze blog.

  2. Wat moet ik doen als ik (verwacht dat ik) een contract niet meer kan nakomen?
    Indien dat het geval is, je hebt mogelijk zelfs al een beroep of overmacht gedaan, of je hebt een reëel vermoeden dat nakoming van het contract lastig gaat worden, blijft het belangrijk om de verdere negatieve gevolgen voor jouw contractspartij en jouzelf zoveel mogelijk te beperken. Neem dus bijvoorbeeld geen nieuwe opdrachten aan, als die (hoogstwaarschijnlijk) niet nagekomen worden. Overleg met de andere partij is sterk aan te raden: probeer op zoek te gaan naar redelijke oplossingen om de schade voor alle partijen zoveel mogelijk te beperken. Brengt een dergelijke oplossing extra kosten voor jou met zich mee, dan kan je proberen in te zetten op een 50/50 verdeling daarvan.

  3. Kan ik een beroep doen op onvoorziene omstandigheden?
    Daarvoor dien je eerst een procedure te starten. De rechter kan dan op jouw verzoek de gevolgen van een overeenkomst wijzigen of de overeenkomst geheel of gedeeltelijk ontbinden. Een rechter wijst dat verzoek echter alleen maar toe, indien de andere partij ongewijzigde voortzetting van de oorspronkelijke overeenkomst op grond van de redelijkheid en billijkheid niet mag verwachten. Ondanks dat door corona sprake kan zijn van de situatie waarin nakoming van de oorspronkelijke overeenkomst lastig is, zijn rechters over het algemeen terughoudend met het toewijzen van dit soort verzoeken. Ook gelet op de kosten die een procedure met zich meebrengt, heeft het daarom de voorkeur om eerst in gesprek te gaan met je contractspartij en in overleg een oplossing te zoeken.

  4. Kunnen betalingen onder contracten worden opgeschort?
    Dat kan normaal gesproken alleen als een contractspartij de eigen verplichtingen niet nakomt. Het hangt er ook van af of partijen daarover iets specifieks geregeld hebben.

  5. Is het mogelijk om contracten op te zeggen, te wijzigen of te ontbinden?
    Dat hangt in de eerste plaats af van wat partijen hebben afgesproken. Als er geen specifieke regeling is, dan geldt dat uitgangspunt is dat overeenkomst altijd opgezegd kunnen worden. Het kan wel zo zijn dat een redelijke opzegtermijn in acht genomen moeten worden. Wijziging van een overeenkomst kan alleen als beide partijen het daarmee eens zijn. Ontbinding is alleen mogelijk als een partij de overeenkomst niet nakomt, ook niet nadat er daartoe een ingebrekestelling is gestuurd met een redelijke termijn om alsnog na te komen.

  6. Is het mogelijk om duurovereenkomsten op te zeggen, te wijzigen of te ontbinden?
    Een duurovereenkomst is een overeenkomst voor langere tijd met opeenvolgende, terugkerende of voortdurende prestaties. Een opzegregeling ontbreekt vaak in zo’n contract. Uitgangspunt zal dan in ieder geval zijn dat een redelijke opzegtermijn in acht moet worden genomen. Hoe lang redelijk is, hangt van allerlei omstandigheden af. Denk aan de duur van de contractuele relatie, eventuele investeringen die ten behoeve daarvan zijn gedaan, etc. De corona-uitbraak kan ook zo’n omstandigheid zijn en een aanknopingspunt om uit te gaan van een kortere opzegtermijn dan zonder corona zou zijn gedaan. Houd echter goed in de gaten of het redelijk is dat je contractspartij corona nu als omstandigheid noemt. Misbruik ligt op de loer, op het moment dat de andere partij voorafgaand aan corona eigenlijk al van het contract af wilde.

  7. - Hoe voorkom ik in deze crisis mogelijke aansprakelijkstellingen?
    - Wat moet ik doen om in een mogelijk faillissement niet aansprakelijk te zijn?
    Een heel specifiek antwoord op deze vragen is lastig te geven, ook omdat de verschillende coronaregelingen voor het bedrijfsleven nog niet zijn uitgewerkt. In algemene zin geldt dat je als bestuurder je gezond verstand moet gebruiken. Als je dat doet, ben je als bestuurder niet snel aansprakelijk. De lat daarvoor ligt best hoog. Maar in deze tijd is het wel extra verstandig om zoveel mogelijk voor jezelf vast te leggen op welke basis en met welke informatie je bepaalde besluiten neemt.

  8. Loop ik als bestuurder zelf risico´s als ik nu namens de vennootschap overeenkomsten sluit?
    Het uitgangspunt is dat alleen de contracterende vennootschap kan worden aangesproken. Echter, onder bijzondere omstandigheden is ook een bestuurder aansprakelijk, namelijk als hij namens de vennootschap verplichtingen aangaat terwijl hij weet of moet begrijpen dat de vennootschap deze verplichtingen niet kan nakomen en geen verhaal biedt voor de schade die de schuldeiser daardoor lijdt.

  9. Kan een onderneming nog wel een algemene vergadering houden als gevolg van de coronacrisis?
    Ja, er is een tijdelijke spoedwet ingediend waardoor virtueel vergaderen mogelijk wordt gemaakt. De spoedwet staat tijdelijke afwijking van wettelijke en statutaire bepalingen voor het houden van fysieke vergaderingen en daarmee verband houdende termijnen toe. De bedoeling is om aan de spoedwet terugwerkende kracht te geven, zodat die ingaat per 23 maart 2020. Een AV of ALV waarbij de leden geen toegang hebben tot een fysieke vergadering is dankzij de spoedwet geldig onder een aantal voorwaarden. Ten eerste moet de AV voor de vergadergerechtigden te volgen zijn via een elektronisch communicatiemiddel. Ten tweede moeten de vergadergerechtigden uiterlijk 72 uur voorafgaand aan de AV of ALV elektronisch vragen kunnen stellen die uiterlijk tijdens de vergadering voor alle leden inzichtelijk worden beantwoord. Ten derde moet zulks uitdrukkelijk bij de oproeping aan de vergadergerechtigden zijn vermeld. De noodwet zal - tenzij sprake is van verlenging - vervallen per 1 september 2020. De regeling geldt zowel voor beursvennootschappen en verenigingen als voor coöperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen, besloten vennootschappen en verenigingen van eigenaars die jaarlijks een AV moeten houden.

VASTGOED

  1. Is er reden voor uitstel van de oplevertermijn omdat bijvoorbeeld mijn leveranciers niet tijdig meer kunnen leveren?
    Op de eerste plaats is dit afhankelijk van wat er is overeengekomen met uw contractspartij. Daarnaast is van belang of er algemene voorwaarden op uw overeenkomst van toepassing zijn verklaard en zo ja, welke dat zijn. In de UAV 2012 en UAV-gc 2005 bijvoorbeeld zijn bepalingen opgenomen over termijnverlenging in geval van overmacht. Tevens zijn er in de wet nog enkele bepalingen opgenomen, waarop mogelijk een beroep zou kunnen worden gedaan, waarin de redelijkheid en billijkheid een rol spelen.

    Van belang zal in elk geval ook zijn op welk moment de overeenkomst is gesloten. Indien het coronavirus reeds was uitgebroken, is de kans een stuk kleiner dat van overmacht kan worden gesproken en dat u als aannemer recht heeft op uitstel van de oplevertermijn. Zoals uit het voorgaande blijkt, is een en ander zeer afhankelijk van de overeenkomst.

  2. Kan de verhuurder mij aan mijn exploitatieverplichting houden?
    Indien u te maken heeft met een gedwongen sluiting op grond van een overheidsvoorschrift kan de verhuurder u momenteel niet aan uw exploitatieverplichting houden. Als geen sprake is van een gedwongen sluiting, maar u wenst zekerheidshalve toch tot sluiting over te gaan, kan hier discussie over ontstaan.

  3. Als het gehuurde op last van de overheid is gesloten, moet ik dan alsnog (volledig) aan mijn huurbetalingsverplichting voldoen?
    Indien u te maken heeft met een verplichte sluiting kunt u momenteel logischerwijs geen gebruik maken van het gehuurde. Uw huurgenot wordt daarmee volledig aangetast. In de wet is bepaald dat je als huurder alleen aanspraak kan maken op huurprijsvermindering indien sprake is van een ‘gebrek’. Een andere grond voor huurprijsvermindering of voor afstel van uw betalingsverplichting is er niet. Het uitgangspunt daarbij is dat een omzetdaling (ook als deze maximaal is) of het niet kunnen gebruiken van het gehuurde door overheidsingrijpen in beginsel geen gebrek oplevert en derhalve geen grond is voor verlaging van de huur.  

    Tot dusver lijkt het er dus op dat de gevolgen van het coronavirus voor risico van de huurder komen, echter is het maar zeer de vraag hoe rechters hier in de praktijk mee om zullen gaan. Feit blijkt immers dat zoiets als de coronacrisis nog nooit is voorgekomen. Wellicht dat aangenomen wordt dat sprake is van een onvoorziene omstandigheid.  

  4. Kan ik als verhuurder aanspraak maken op de volledige huur?
    Het uitgangspunt is dat de huurder de volledige huur dient te betalen. Doet de huurder dit niet dan heeft dan normaal gesproken allerlei gevolgen: de wettelijke rente gaat lopen, contractueel overeengekomen boetes worden verbeurd en de huurovereenkomst kan op een gegeven moment zelfs in rechte worden ontbonden. Zoals hiervoor aangegeven is het echter afwachten of rechters huurders tegemoet zullen komen (door bijvoorbeeld te oordelen dat sprake is van een onvoorziene omstandigheid).  Ook is het maar zeer de vraag of rechters de genoemde sancties in deze crisis zal toekennen.

  5. Kan ik wegens de coronacrisis uitstel van mijn betalingsverplichting afdwingen?
    De vraag of u de huurbetaling kan opschorten (let wel: dit betreft een uitstel van de betalingsverplichting, geen afstel) hangt af van hetgeen u hierover in de huurovereenkomst heeft afgesproken. Veelal is opschorting contractueel uitgesloten, maar dit dient per geval te worden beoordeeld.

  6. Kan een verhuurder een boete in rekening brengen wegens het feit dat het gehuurde niet wordt geëxploiteerd?
    Een verhuurder kan pas een boete in rekening kan brengen indien hiervoor een contractuele grondslag bestaat. Hiervoor dient u uw huurovereenkomst en algemene voorwaarden te raadplegen. In het standaard ROZ-model zien we diverse boetebepalingen, bijvoorbeeld wegens het niet exploiteren van het gehuurde, terug in de algemene voorwaarden. Echter: ervan uitgaande dat het gehuurde is gesloten op grond van een overheidsvoorschrift, kan een verhuurder hiervoor geen boete in rekening brengen. Indien geen sprake is van een gedwongen sluiting, kan een rechter een opgelegde boete alsnog (sterk) matigen.   

  7. Kan een verhuurder boetes in rekening brengen wegens het niet (tijdig) betalen van de huur?
    Ook hiervoor geldt dat een verhuurder pas een boete in rekening kan brengen indien hiervoor een contractuele grondslag bestaat. In het standaard ROZ-model is ook een boetebepaling opgenomen voor het niet (tijdig) betalen van de huur (deze boete bent u van rechtswege verschuldigd). Het is echter maar zeer de vraag hoe rechters hier in de praktijk mee om zullen gaan. Rechters hebben de mogelijkheid om contractuele boetes (sterk) te matigen en de verwachting is dat rechters hier veelvuldig gebruik van zullen maken.

  8. Kunnen er momenteel ontruimingen plaatsvinden?
    Op dit moment verrichten deurwaarders enkel nog speer spoedeisende handelingen. Ook rechters spreken op dit moment geen ontruimingen uit, tenzij sprake is van ‘superspoed'.

IE / IT

  1. Wat moet ik doen als de implementatie van mijn IT-project nu vertraging oploopt?
    Zie onze checklist voor IT-projecten waarin handvatten worden aangereikt voor het maken van keuzes in de implementatie van IT-projecten die (mogelijk) vertraging oplopen.
    Checklist IT-projecten

PRIVACY

  1. Mag u aan de poort van uw onderneming screenen op gezondheidsklachten vanwege corona?
    Zie hierover de volgende blog waarin enkele relevante privacyaspecten worden besproken.
    Screenen op klachten


AANBESTEDINGSRECHT

  1. Kan een overeenkomst die na een aanbesteding is gesloten worden gewijzigd als gevolg van de coronacrisis?
    In de Aanbestedingswet (artikel 2.163e) staat dat een opdracht zonder nieuwe aanbestedingsprocedure kan worden gewijzigd als aan drie cumulatieve voorwaarden is voldaan. De behoefte aan een wijziging moet komen door onvoorziene omstandigheden, de wijziging mag geen verandering van algemene aard van de opdracht meebrengen en een prijsverhoging mag niet meer bedragen dan 50% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht. Het is geen uitgemaakte zaak of de met de uitbraak van de coronapandemie aan deze voorwaarden voor wijziging wordt voldaan. Een andere oplossing zou gevonden kunnen worden in de wettelijke bepaling dat een beperkte wijziging (lager dan 10% van de waarde voor leveringen en diensten en 15% voor werken) vrijwel altijd toelaatbaar is, ook weer als de aard van de opdracht niet wordt gewijzigd. (artikel 2.163b Aanbestedingswet).

  2. Hoe zit het met termijnen voor aanmelding of inschrijving?
    Het opstellen van een goede offerte vergt in de meeste gevallen een zorgvuldige afstemming tussen verschillende disciplines binnen een onderneming. Nu veel mensen door de maatregelen van de regering thuis werken, wordt die afstemming lastiger. Er zal vaak behoefte zijn aan een langere termijn.

    We zien in de praktijk dat aanbestedende diensten termijnen al verlengen. Zij zijn daartoe alleen niet verplicht. Bij Europese procedures en nationale procedures die vooraf zijn aangekondigd zal een rectificatie moeten volgen voor het verlengen van een termijn.

    Vanuit een inschrijver is het toegestaan om met een aanbestedende dienst te communiceren als de in de aanbesteding aangegeven communicatievoorschriften maar in acht worden genomen. Dat betekent in de meeste gevallen communicatie via elektronische weg met een specifiek aangewezen contactpersoon.


  3. Kan ik mijn inschrijving intrekken omdat ik door de gevolgen van de coronacrisis niet meer (op een verantwoorde manier) kan leveren wat ik heb aangeboden?
    In de meeste aanbestedingen is sprake van een zogenaamde gestanddoeningstermijn. Dat betekent dat uw inschrijving kwalificeert als een onherroepelijk aanbod dat gedurende die termijn niet ingetrokken kan worden.

  4. Mag een aanbestedende dienst vanwege spoed kortere termijnen hanteren?
    De Aanbestedingswet biedt daarvoor mogelijkheden. Afhankelijk van het type aanbestedingsprocedure kan zelfs worden gewerkt met termijnen van minimaal 10 of 15 dagen (artikel 2.74). Het moet dan gaan om een urgente situatie die niet aan de aanbestedende dienst is te wijten, waarin de normale termijnen niet doorlopen kunnen worden.

    Een uiterste mogelijk voor een aanbestedende dienst is het volgen van een zogenaamde onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking (artikel 2.32 lid 1 onder c). Het moet dan gaan om een dermate urgente situatie dat zelfs de verkorte termijnen niet werkbaar zijn. De Europese Commissie heeft op 1 april 2020 duidelijke richtsnoeren gegeven voor het gebruik van het kader van overheidsopdrachten. Bij de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking gaat het dan met name om noodzakelijke behoeften van zorginstellingen en ziekenhuizen (zoals beschermingsmiddelen, bedden of laboratoriumcapaciteit).