Veel bedrijven, instellingen en organisaties sluiten hun deuren tijdens de officiële feestdagen. Maar is dit eigenlijk verplicht? En strekken dagen zoals deze dan ook in mindering op het saldo vakantiedagen? In dit artikel bespreek ik kort de ins en outs van officiële feestdagen in Nederland.
Het uitgangspunt
In principe geldt als uitgangspunt dat er geen wettelijk recht is om vrij te zijn op Hemelvaartsdag of op een andere officiële feestdag. Als een bedrijf bijvoorbeeld geopend is op Hemelvaartsdag, en de werknemer wenst die dag vrij te zijn, dan dient de werknemer hiervoor verlof op te nemen. Deze dagen strekken dan in mindering op het vakantiesaldo van de werknemer. Om het verlof aan te kunnen vragen, moet de werknemer op grond van artikel 7:638 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek zijn/haar wens om verlof op te nemen schriftelijk kenbaar te maken aan de werkgever. De werkgever kan de verlofaanvraag in beginsel pas weigeren als zij daarvoor gewichtige redenen heeft die zich tegen het verlof van de werknemer verzetten. Het gaat daarbij om een relatief zware maatstaf. Denk aan de situatie waarbij het verlof van de werknemer de bedrijfsvoering ernstig verstoort omdat er die dag al meerdere collega’s afwezig zijn. Als de werkgever dergelijke gewichtige redenen heeft, dan moet de werkgever dat ook binnen twee weken na ontvangst van de ‘aanvraag’ aan de werknemer kenbaar maken. Gebeurt dat niet of te laat, dan mag worden verondersteld dat het verlof is goedgekeurd door de werkgever.
Uitzondering op het uitgangspunt
Maar hoe kan het dan dat veel werknemers toch vrij zijn op (bepaalde) officiële feestdagen? Dat komt omdat er ten aanzien van het bovenstaande uitgangspunt een uitzondering geldt. Hoewel er namelijk geen wettelijk recht is om vrij te zijn op een officiële feestdag, kan een dergelijk recht wél voortvloeien uit de arbeidsovereenkomst, het personeelshandboek en/of de cao. Is dat het geval en vloeit er uit een van deze documenten voort dat de werknemer vrij is op de officiële feestdag, dan heeft de werknemer wél het recht om vrij te zijn. Deze vrije dagen strekken in die gevallen niet in mindering op het vakantiesaldo van de werknemers.
Let op het verworven recht!
Ook als er geen schriftelijke afspraak is gemaakt over een bepaalde vrije dag, kan het onder omstandigheden toch zijn dat een werknemer recht heeft op een vrije dag. Dit noemen we ook wel een ‘verworven recht’. Als een werknemer gedurende vele jaren regelmatig vrij is geweest op bepaalde feestdagen, zonder dat deze dagen als vakantiedagen zijn aangemerkt en zonder dat dit schriftelijk is vastgelegd, kan de werknemer soms toch aanspraak maken op dit recht. Het is daarom goed om naast de schriftelijk gemaakte afspraken ook de praktijk goed in de gaten te houden.
Hoe zit het met het salaris op erkende feestdagen?
Net zoals er geen wettelijk recht bestaat om vrij te zijn op de officiële erkende feestdagen, bestaat er ook geen wettelijk recht op een extra toeslag of toelage indien er moet worden gewerkt op een van deze dagen. Wel geldt ook in dit geval dat daarover een afwijkende afspraak kan zijn gemaakt in de arbeidsovereenkomst, het personeelshandboek of de cao.
De collectief vrije dag?
Veel bedrijven zijn ook de dag ná Hemelvaart gesloten, ondanks het feit dat dit geen officieel erkende feestdag is. Dit heeft te maken met het feit dat veel bedrijven de dag na Hemelvaart aanwijzen als een zogenaamde ‘collectief vrije dag’. Een werkgever kan schriftelijk, bijvoorbeeld in de arbeidsovereenkomst of in het personeelshandboek, eenzijdig vakantiedagen aanwijzen of overeenkomen dat er ieder jaar een bepaald aantal vakantiedagen door de werkgever mogen worden aangewezen als vakantiedag. De werkgever dient deze verplicht vrije dag wel tijdig kenbaar te maken, bijvoorbeeld telkens aan het begin van het jaar. Zo kunnen de werknemers daar voldoende rekening mee houden. Deze dagen strekken in beginsel in mindering op het saldo vakantiedagen van de werknemers. De werkgever kan hier echter van afwijken en besluiten om (een deel van) deze dagen voor eigen rekening vrijaf te geven. Ook kunnen in de cao een of meerdere verplichte vakantiedagen zijn aangewezen. Dit ziet men bijvoorbeeld terug bij de bouwnijverheid, waarbij een collectieve bedrijfstakvakantie geldt.
Conclusie
Bij het bepalen van de rechten rondom officiële feestdagen is het van belang om met name de specifieke afspraken in de arbeidsovereenkomst, het personeelshandboek of de cao in acht te nemen. Hoewel er namelijk geen wettelijk recht bestaat op een vrije dag tijdens feestdagen zoals Hemelvaart, kunnen dergelijke rechten wel voortvloeien uit de hiervoor genoemde documenten.
Om onduidelijkheid en misverstanden te voorkomen, is het aan te bevelen om duidelijke afspraken te maken en om deze ook schriftelijk vast te leggen. Indien u vragen heeft over het bovenstaande, of advies wilt over een specifieke situatie, neem dan gerust contact op met een van onze experts van de sectie Arbeidsrecht & Medezeggenschap.
Juridisch advies is altijd maatwerk. Deze blog bevat algemene informatie. Hoewel het artikel met veel aandacht en zorgvuldigheid is geschreven, is het verstandig om in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in te winnen. (Lees onze disclaimer).
