Download dit artikel als PDF 08 december 2021

Gelijke kansen bij gronduitgifte door overheid

Op 26 november 2021 heeft de Hoge Raad een verstrekkende uitspraak gedaan, die direct gevolgen gaat hebben voor de praktijk van de uitgifte van grond door de overheid. De Hoge Raad heeft namelijk geoordeeld dat de overheid bij de verkoop van onroerend goed gelijke kansen moet bieden aan potentieel geïnteresseerden om tot aankoop over te gaan. In deze blog wordt een en ander toegelicht en nader geduid.

In de zaak die aan de Hoge Raad was voorgelegd, had een vastgoedonderneming als geïnteresseerde aangeklopt bij een gemeente. De gemeente verkocht het betreffende perceel echter aan een andere projectontwikkelaar. Daarop heeft de vastgoedonderneming een procedure gestart tegen de gemeente en de projectontwikkelaar. De vastgoedonderneming stelde dat de gemeente in strijd handelde met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het gelijkheidsbeginsel. Er moest sprake zijn van een “openbare en non-discriminatoire biedingsprocedure” aldus de vastgoedonderneming.

Gelijkheidsbeginsel
Bij de rechtbank en het hof wordt de vastgoedonderneming in het ongelijk gesteld. De Hoge Raad gaat echter wel mee in de stellingen van de vastgoedonderneming ten aanzien van het gelijkheidsbeginsel. Een overheidslichaam dat het voornemen heeft om onroerend goed te verkopen, moet ruimte bieden aan potentiële gegadigden om mee te dingen naar het onroerend goed indien er meerdere gegadigden zijn of dit redelijkerwijs te verwachten is. Bovendien moet het overheidslichaam criteria opstellen aan de hand waarvan de koper wordt geselecteerd. De criteria moeten objectief, toetsbaar en redelijk zijn.

Openbaarheid
In aanvulling op het voorgaande oordeelt de Hoge Raad ook nog dat het overheidslichaam een passende mate van openbaarheid moet verzekeren met betrekking tot de beschikbaarheid van het onroerend goed, de selectieprocedure, het tijdschema en de toe te passen selectiecriteria. Tijdig voorafgaand aan de selectieprocedure moet het overheidslichaam informatie over deze aspecten bekendmaken, zodat potentiële gegadigden daarvan kennis kunnen nemen.

Er is een uitzondering, namelijk indien bij voorbaat vaststaat of redelijkerwijs mag worden aangenomen dat er slechts één serieuze gegadigde in aanmerking komt voor de aankoop. Dat zal het overheidslichaam dan echter ook vooraf bekend moeten maken en motiveren. In welke gevallen dit zich voordoet, wordt in het arrest niet toegelicht.

Directe werking
Dit arrest heeft directe werking en geldt dus voor alle vanaf nu uit te geven grond, inclusief lopende onderhandelingen en waarschijnlijk ook voor recent gesloten overeenkomsten, waar in principe nog tot het verstrijken van de verjaringstermijn tegen te ageren is. Er mag dus niet meer een op een worden gecontracteerd tussen gemeente en projectontwikkelaar over een stuk grond, wat nu wel vaak gebeurt. De gevolgen zijn in potentie dus erg groot, zeker ook voor het woningtekort en de vraag naar nieuwe woningen.

De vraag blijft natuurlijk hoe deze uitspraak zich in de praktijk gaat uitwerken. Het lijkt er in elk geval op dat de procedure voor gronduitgifte bij gemeente en andere overheidslichamen flink op de schop moet en dit een openbare verkoopprocedure dient te worden mits er geen sprake is van de hierboven genoemde uitzondering. Wij houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en houden u op de hoogte.

Indien u meer wilt weten over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met Roy van Helvoirt. Roy is lid van het brancheteam Bouw.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (
Lees onze disclaimer).