Blogserie Wkb deel 4 - Instrumenten voor kwaliteitsborging: wat zijn dat eigenlijk?

Per 1 januari 2024 zal als het goed is nu echt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking gaan treden. Het doel van deze wet is onder meer om de kwaliteit van de bouw en het toezicht hierop te verbeteren. Na invoering van de Wkb zal voortaan een onafhankelijk kwaliteitsborger tijdens de bouw tot de oplevering beoordelen of het bouwwerk voldoet aan de wettelijke eisen. Dat gebeurt met een zogenaamd instrument voor kwaliteitsborging. Maar wat is een instrument voor kwaliteitsborging nu precies en welke instrumenten zijn er

Kwaliteitsborgingsinstrument
Een instrument is een systeem waarmee een kwaliteitsborger tijdens de bouw erop toeziet of wordt voldaan aan de geldende bouwtechnische voorschriften. Instrumenten worden opgesteld door instrumentaanbieders. De instrumentaanbieder ziet toe op een juiste toepassing van zijn instrument door de kwaliteitsborger. Een kwaliteitsborger dient toestemming te hebben van de instrumentaanbieder voor het gebruik van een instrument. Alvorens een instrumentaanbieder een instrument op de markt mag brengen, dient het instrument te worden voorgelegd aan de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TKB). Dit is een zelfstandig bestuursorgaan dat onder meer dient te beslissen op aanvragen van instrumentaanbieders tot toelating van hun instrument tot het stelsel van kwaliteitsborging.

Op dit moment heeft de TKB vijf instrumenten (voorlopig) toegelaten. Dat zijn KOMO instrument Kwaliteitsborging (KiK), Technical Inspection Service (TIS), Verbeterde Kwaliteitsborging (SWK), Kwaliteitsborging Garantiewaarborg (KGW) en Woningborg Kwaliteitsborging Instrument (WKI). De instrumenten zullen door de TKB worden geregistreerd in het Register instrumenten kwaliteitsborging dat via internet te raadplegen zal zijn. Wat dient zoal in een instrument geregeld te zijn:

• Een instrument dient voor te schrijven dat de kwaliteitsborger een borgingsplan opstelt. In het borgingsplan dient de kwaliteitsborger vast te leggen of het geplande bouwwerk zal voldoen aan de bouwtechnische voorschriften en waar hij eventuele risico’s ziet. In het borgingsplan staat hoe de kwaliteitsborger bij zijn beoordeling rekening houdt met de gesignaleerde risico’s. Bij de melding voor het bouwen van een nieuw bouwwerk verstrekt de opdrachtgever of initiatiefnemer het borgingsplan van de kwaliteitsborger aan de gemeente.  
• Een instrument dient te beschrijven hoe de kwaliteitsborger ervoor zorgt dat er een integrale beoordeling van de kwaliteit van het bouwwerk plaats vindt. De verschillende bouwdelen dienen gezamenlijk te worden beoordeeld en niet afzonderlijk.
• Een instrument dient te beschrijven hoe een kwaliteitsborger erkende kwaliteitsverklaringen of certificaten in het proces van kwaliteitsborging kan gebruiken.
• Een instrument dient voorschriften te bevatten ten aanzien van de onafhankelijkheid van de kwaliteitsborger. Een architect, adviseur, aannemer of andere partij in de ontwerp- en bouwketen kan niet als kwaliteitsborger optreden in een project waar hij zelf direct bij is betrokken.
• Een instrument dient eisen te stellen aan de opleiding en ervaring van de kwaliteitsborger.
• Een instrument dient voorschriften te bevatten over de wijze waarop de kwaliteitsborger zijn administratie op orde moet hebben en welke gegevens de kwaliteitsborger beschikbaar stelt aan de instrumentaanbieder en de TKB. Dit is informatie over het project, maar zijn ook bedrijfsgegevens en de gegevens van iedereen die namens de kwaliteitsborger werkzaamheden uitvoert. De projectinformatie gebruikt de TKB voor het houden van steekproeven tijdens de bouw.
• Een instrument dient voorschriften te bevatten met betrekking tot de verplichting van de kwaliteitsborger om alle betrokken partijen te informeren indien hij constateert dat in afwijking van de bouwtechnische voorschriften wordt gebouwd. Daarnaast schrijft het instrument voor dat de kwaliteitsborger na afronding van de bouwwerkzaamheden een verklaring afgeeft waaruit volgt dat er naar zijn oordeel een gerechtvaardigd vertrouwen bestaat dat het bouwwerk voldoet aan de bouwtechnische voorschriften.
• Een instrument voorziet in een wijze van geschillenbeslechting in geval van geschillen tussen de kwaliteitsborger en de instrumentaanbieder en/of de opdrachtgever.

Welk instrument te kiezen?
In principe kan een aannemer of opdrachtgever vrijelijk een van de toegelaten instrumenten kiezen die passen bij het type bouwwerk (vooralsnog is de Wkb alleen van toepassing op het type bouwwerken in Gevolgklasse I, relatief eenvoudige bouwwerken zoals woningen, lage bedrijfsgebouwen en kleine infrastructurele werken). Praktisch zal een aannemer of opdrachtgever in de regel kiezen voor een instrument dat zo goed mogelijk aansluit met de kwaliteitsprocessen binnen zijn eigen organisatie en de daarbij behorende software.

Bij de te maken keuze voor een instrument kan eveneens een rol spelen of het instrument bijdraagt aan een effectieve en efficiënte samenwerking tussen de kwaliteitsborger en de ontwerpende en bouwende partijen. Er zijn inmiddels instrumenten die erin voorzien dat ook deze partijen toegang hebben tot de softwareapplicatie van het instrument en gegevens kunnen toevoegen, hetgeen kan bijdragen aan een betere kwaliteitsbewaking. De praktijk zal ongetwijfeld gaan uitwijzen welke instrumenten het beste aansluiten bij de behoefte van de sector.


Wilt u meer weten over deze blog? Dan kunt u contact opnemen met Rob van Seumeren of met één van onze teamleden van het brancheteam Bouw.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).