De Wet bescherming klokkenluiders: bent u al compliant?

Op 18 februari 2023 is de Wet bescherming klokkenluiders (Wbk) in werking getreden. Deze wet vervangt de oude Wet Huis voor Klokkenluiders. De wijziging ziet op de implementatie van de Europese richtlijn inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden. De nieuwe wet brengt een aantal veranderingen met zich mee die hierna kort uiteen worden gezet. Goed om te weten: werkgevers met 49 tot 250 werknemers hebben uitstel tot 17 december 2023 om aan de Wbk te voldoen.

Beschermde melders
Allereerst wordt de groep van personen die onder de bescherming van de Wkb vallen uitgebreid. Naast de werknemers worden personen die in een werkrelatie tot de werkgever staan nu ook beschermd. Gedacht kan worden aan zzp’ers, stagiairs of vrijwilligers, maar ook bestuurders en aandeelhouders. Het is hierbij van belang om op te merken dat het niet enkel gaat om huidige werkrelaties, maar ook om voormalige werkrelaties zoals bijvoorbeeld oude leveranciers of sollicitanten.

Misstand
Naast het feit dat de groep van personen die bescherming geniet dus wordt uitgebreid, wordt ook de definitie van een misstand aangepast. Een misstand ziet nu naast een (dreigende) schending van interne regels van de werkgever ook op schending van het Unierecht.

Interne meldregeling
Indien er bij uw onderneming ten minste 50 werknemers werkzaam zijn, bent u verplicht om een interne meldprocedure vast te stellen. Dit is in die zin geen wijziging ten opzichte van de oude wetgeving, maar de vereisten voor een dergelijke interne meldprocedure zijn wel strenger geworden. Zo dient het vanaf nu mogelijk te zijn om een interne melding zowel schriftelijk als mondeling te doen. In het geval van een mondelinge melding dient deze op schrift gesteld te worden en aan de melder te worden voorgelegd ter goedkeuring. Daarnaast is er een registratieplicht voor de werkgever. Dit houdt in dat de werkgever de meldingen van misstanden registreert in een daarvoor ingericht register. Ook dient de melder binnen 7 dagen na zijn melding een ontvangstbevestiging te ontvangen en moet hij binnen 3 maanden op de hoogte gesteld worden van de voortgang van het onderzoek.

Extern melden
Waar het voorheen een vereiste was om eerst intern te melden alvorens extern te melden vervalt deze verplichting. Het is nu mogelijk om direct extern te melden bij een bevoegde autoriteit. Huis voor Klokkenluiders is een van zo’n autoriteit. Wel wordt werkgevers aangeraden om (eerst) intern melden te stimuleren. Op die manier kunnen misstanden en inbreuken op een snelle(re) en doeltreffende(re) manier worden opgelost.

Benadelingsverbod en bewijslast
Ook het benadelingsverbod wordt verruimd. Het benadelingsverbod zag eerst uitsluitend op benadeling van de rechtspositie. In de praktijk komt dat neer op ontslag, schorsing of een overplaatsing naar een andere vestiging. Onder de nieuwe wetgeving ziet het benadelingsverbod op alle vormen van benadeling. Ook een dreiging met benadeling valt dus onder het verbod. Naast de uitbreiding van de definitie wordt ook de groep die valt onder het benadelingverbod uitgebreid. Niet alleen de melder wordt beschermd tegen benadeling, maar alle personen die de melder bijstaan, bijvoorbeeld collega’s of familieleden.

De bewijslast met betrekking tot de benadeling ligt in het vervolg bij de werkgever. Met andere woorden: in het geval een werknemer stelt benadeeld te zijn door het doen van een melding is aan het de werkgever om te bewijzen dat dit niet het geval is. Dit is een verschuiving van de bewijslast. Onder de oude wetgeving was het in zo’n geval aan de werknemer om deze benadeling te bewijzen, hetgeen in de praktijk erg lastig bleek.

Medezeggenschap
Op grond van de Wet op de Ondernemingsraden heeft de ondernemingsraad een instemmingsrecht als het gaat om de interne meldprocedure. De Wbk geeft naast de ondernemingsraad ook personeelsvertegenwoordiging expliciet een dergelijk instemmingsrecht. In de situatie dat er zowel geen ondernemingsraad als geen personeelsvertegenwoordiging is, dan moet de helft van de personeelsleden met de interne meldprocedure instemmen.

Conclusie
De Wkb zorgt ervoor dat meer mensen aan de bel kunnen trekken en dat ook de bescherming die hiermee gepaard gaat, wordt uitgebreid. Daarnaast is het geen verplichting meer om eerst intern te melden alvorens extern te melden en moet de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging worden betrokken bij het opstellen of aanpassen van de interne meldprocedure.

Wilt u er zeker van zijn dat uw interne meldprocedure voldoet aan de nieuwe wetgeving en de strengere vereisten? Neem dan contact op met Arvid Munsters van de sectie Arbeidsrecht & Medezeggenschap. Hij helpt u graag verder.

Juridisch advies is altijd maatwerk. Deze blog bevat algemene informatie. Hoewel het artikel met veel aandacht en zorgvuldigheid is geschreven, is het verstandig om in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in te winnen. (Lees onze disclaimer).