De wet biedt de mogelijkheid voor een partij om afschrift of inzage te krijgen in bescheiden. In de uitvoerige rechtspraak over deze mogelijkheid is al eerder aan de orde geweest in hoeverre accountants verplicht zijn om inzage te geven in hun controledossier. Het Gerechtshof Amsterdam heeft op 5 januari 2016 een belangwekkend arrest gewezen, waarin de gevorderde inzage in controledossiers is toegestaan.
Wat zijn de feiten?
Deze zaak heeft betrekking op de bekende Madoff-fraude. Madoff trok geld aan uit de markt via onder meer beleggingsfondsen. Deze fondsen trokken geld aan van derden en lieten dat vervolgens beheren door Madoff. De gelden werden echter niet belegd, maar werden gebruikt om aan uittredende beleggers hun inleg en fictief daarmee verkregen rendement te betalen (ponzi scheme of piramidespel). Totdat de uitkeringen het aangetrokken geld te boven gingen en de fondsen leeg achterbleven. Een gedupeerde belegger Colima, een vennootschap op de Britse Maagdeneilanden, spreekt samen met een daartoe in Nederland opgerichte claimstichting accountantskantoor PwC aan. PwC heeft namelijk voor een aantal fondsen controlewerkzaamheden verricht en over een aantal jaren de jaarrekeningen van een goedkeurende verklaring voorzien. Colima en de claimstichting starten een procedure en vorderen een verklaring voor recht van onrechtmatig handelen en een veroordeling tot betaling van schade. De jaarrekeningen van de fondsen zouden immers geen getrouw beeld van de vermogenssituatie van de fondsen hebben gegeven. In de procedure wordt tevens, bij wijze van incident, op grond van artikel 843a Rv gevorderd dat PwC wordt veroordeeld om een afschrift van de complete controledossiers te verstrekken. De rechtbank wijst alle vorderingen van Colima en de stichting af. Zij gaan in hoger beroep.
Wat vindt het hof?
In hoger beroep beoordeelt het hof allereerst de vordering tot het verstrekken van een afschrift van de controledossiers. Anders dan de rechtbank vindt het hof dat Colima wel een voldoende zwaarwegend en rechtmatig belang heeft bij afschrift of inzage in de controledossiers. Het feit dat in het licht van de in 2008 gebleken fraude achteraf moet worden vastgesteld dat de jaarrekeningen van de fondsen geen getrouw beeld gaven van het vermogen van de fondsen is daarbij van belang. Een controledossier is mede bedoeld om achteraf verantwoording te kunnen afleggen van de door de accountant verrichte werkzaamheden. In dat dossier dient informatie vastgelegd te worden over de planning van de controle, de aard, het tijdstip van uitvoering en de omvang van de uitgevoerde controlewerkzaamheden, de resultaten daarvan en de conclusie naar aanleiding van de verkregen controle-informatie.
Verder is volgens het hof van belang dat de door PwC uitgevoerde controle mede strekte ter bescherming van de belangen van derden die op de jaarrekeningen moeten kunnen vertrouwen, zoals Colima als belegger. Dat betekent dat een eventueel tekortschieten van PwC onder omstandigheden ook ten opzichte van beleggers een onrechtmatige daad kan opleveren. Het hof vindt ook voldoende bepaalbaar waar de vordering op ziet. Verder is het vaste rechtspraak dat op PwC als accountant met betrekking tot de controledossiers geen geheimhoudingsplicht rust als bedoeld in artikel 843a lid 3 Rv (één van de uitzonderingen voor toewijzing van de vordering). Het hof onderkent dat de controledossiers vertrouwelijke gegevens van cliënten van PwC bevatten, maar de bescherming van het belang van geheimhouding ten opzichte van deze cliënten weegt minder zwaar dan het maatschappelijk belang dat in rechte de waarheid aan het licht komt. Het hof wijst de vordering tot inzage in de controledossiers van PwC dan ook toe. Vanwege de omstandigheid dat de dossiers vertrouwelijke gegevens van cliënten bevatten bepaalt het hof wel dat het Colima verboden is om aan derden mededelingen te doen omtrent de inhoud van de betreffende controledossiers.
Belang voor de praktijk?
Deze uitspraak heeft een behoorlijke impact voor de praktijk. In de eerste plaats kan een controlecliënt, of de curator van een failliet gegane controlecliënt, inzage afdwingen in het controledossier. Dat kan dus ook door een derde, zoals in deze zaak Colima, die is afgegaan op de getrouwheid van de door de accountant gecontroleerde en goedgekeurde jaarrekeningen. Accountants dienen daar dus altijd op bedacht te zijn. Het is daarnaast voorstelbaar dat ook andere opdrachtnemers onder omstandigheden inzage moeten verschaffen in de uitgevoerde werkzaamheden door openlegging van het volledige door hen aangehouden dossier. De tijd zal moeten leren of deze nog verdergaande consequentie aan de orde zal zijn, maar deze uitspraak biedt daarvoor wel aanknopingspunten.
Wilt u meer weten over deze uitspraak, dan kunt u contact opnemen met Arnoud van Campen of Boudewijn Cremers. Zij maken beiden deel uit van de sectie Aansprakelijkheid & Procespraktijk en de sectie Onderneming & Vennootschap.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).
