Download dit artikel als PDF 21 juli 2015

ACM verbiedt voor het eerst ziekenhuisfusie

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft voor het eerst sinds de introductie van marktwerking in de zorgsector een fusie tussen twee ziekenhuizen verboden. De verboden fusie betreft de fusie tussen het Albert Schweitzer ziekenhuis en de Rivas Zorggroep. Fusies tussen ziekenhuizen zijn al geruime tijd onderwerp van discussie. Minister Schippers heeft al eerder haar zorgen geuit over het aantal ziekenhuisfusies en patiëntenorganisaties vragen zich af of ziekenhuisfusies wel aan patiënten ten goede komen. En anders dan voorheen lijken zorgverzekeraars zich nu tegen ziekenhuisfusies te verzetten.

NZa keurde fusie goed
In mei van dit jaar had de Nederlandse Zorg Autoriteit (NZa) de door Albert Schweitzer en Rivas Zorggroep gemelde fusie nog goedgekeurd. Het oordeel van de ACM laat zien dat sprake is van twee afzonderlijke toetsen en dat een goedkeuring van de NZa niet betekent dat ook de ACM een voorgenomen fusie zal goedkeuren. Bij een fusiemelding onderzoekt de ACM of de fusie leidt tot een significante belemmering van de concurrentie door het ontstaan of versterken van een machtspositie. De ACM heeft sinds 2004 24 ziekenhuisfusies beoordeeld. Tot het besluit in de fusie tussen Albert Schweitzer en Rivas Zorggroep  heeft ACM geen enkele ziekenhuisfusie verboden. Wel heeft de ACM in enkele gevallen remedies opgelegd zoals een prijsplafond in de fusie tussen het TweeSteden ziekenhuis en St. Elisabeth ziekenhuis. Hierbij moet wel de kanttekening worden geplaatst  dat enkele zorgaanbieders hun fusievoornemen hebben ingetrokken vanwege initiële bezwaren van de ACM.

Concurrentiedruk
Volgens de ACM valt door de fusie tussen Albert Schweitzer en Rivas Zorggroep een belangrijk deel van de concurrentiedruk op partijen weg. De ACM concludeert dit na onderzoek naar onder meer de patiëntenstromen, onderzoek onder huisartsen en informatie van zorgverzekeraars. De mogelijkheden voor patiënten en zorgverzekeraars om de fusieziekenhuizen te disciplineren zijn volgens de ACM onvoldoende. Patiënten hebben onvoldoende mogelijkheden om uit te wijken naar een ander ziekenhuis. Voor zorgverzekeraars zouden er onvoldoende alternatieven overblijven om scherp te kunnen inkopen na de fusie. Hierdoor ontstaat het risico dat de ziekenhuizen na de fusie hun prijzen verhogen of de kwaliteit verminderen door minder te investeren in bijvoorbeeld innovaties en klantvriendelijkheid. Omdat dit nadelig is voor patiënten en verzekerden, heeft de ACM de fusie verboden. Het besluit om de fusie te verbieden lijkt mede ingegeven door de bezwaren van zorgverzekeraars tegen deze fusie.

Fusietoets NZa
Het doel van de zorgspecifieke fusietoets door de NZa is anders, namelijk het voorkomen van problemen ten aanzien van de betaalbaarheid, bereikbaarheid en kwaliteit van zorg als gevolg van schaalvergroting en veranderingen in de structuur van de zorgmarkt. De meldingsplicht bij de NZa ontstaat indien bij de fusie ten minste één zorgaanbieder betrokken is die door tenminste 50 personen zorg doet verlenen. Zie ook onze eerdere blog over de fusietoets van de NZa.

Nieuwe wetgeving fusietoets?
Het kabinet is voornemens om de fusietoets van de NZa en het instrumentarium van aanmerkelijke marktmacht over te hevelen van de NZa naar de ACM. De ACM heeft naar aanleiding hiervan opgemerkt dat dit niet noodzakelijk tot meer ingrijpen zal leiden. Voor meer ingrijpen, bijvoorbeeld het aanpakken van ‘fusiedrift’, dient de wetgever volgens de ACM in specifiekere normstelling te voorzien. De ACM suggereert om publieke belangen indringender onderdeel van een fusietoets te laten zijn. Daarbij kan volgens de ACM gedacht worden aan een toets op meerwaarde, dat wil zeggen een fusie mag plaatsvinden, mits bepaalde minimumnormen als gevolg van de fusie worden gehaald.

Fusie melden bij NZa en/of ACM
Zolang nieuwe wetgeving ontbreekt, geldt dat zorgaanbieders een fusie vooraf moeten melden bij de NZa en/of ACM. Het is van belang om in een zo vroeg mogelijk stadium te onderzoeken of er een meldingsplicht is. Ook is het van belang om zorgverzekeraars aan de zijde van de fusiepartijen te krijgen.

Wilt u meer weten over de meldplicht bij de NZa en/of ACM, dan kunt u contact opnemen met Catelijne Bach. Catelijne maakt deel uit van het brancheteam Zorg.

Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).