Terwijl de rookwolken van PFAS en stikstofuitstoot nog niet waren opgetrokken, brak de volgende crisis alweer uit met tevens grote gevolgen voor de bouwsector. Met behulp van het protocol Samen veilig doorwerken kan er in de branche redelijk worden doorgewerkt, maar toch zijn er vragen en zorgen.
Op 21 april 2020 heeft de overheid aangekondigd dat het grootste gedeelte van de ingestelde maatregelen wordt verlengd tot 20 mei 2020. Daarnaast zijn er tal van grondstoffen die vanuit het buitenland komen, waar ook maatregelen gelden om de coronacrisis tegen te gaan. In sommige landen ligt de productie van grondstoffen volledig stil, waardoor levering niet altijd meer kan worden gegarandeerd. Wat als een leverancier niet tijdig meer kan leveren? Kan een aannemer dan de overeenkomst wijzigen door bijvoorbeeld de oplevering uit te stellen of een prijsverhoging door te voeren? Of kan de opdrachtgever de aannemer aan de overeenkomst houden. Een andere vraag die kan worden gesteld is wat moet worden gedaan met overeenkomsten die nog moeten worden gesloten.
Wijziging van de overeenkomst
Om te kunnen beoordelen of een aannemer de oplevering kan uitstellen is op de eerste plaats van belang wat er is overeengekomen met zijn contractspartij. Eerst dient er te worden gekeken of er een bepaling opgenomen in het contract met boetes voor de aannemer indien er niet tijdig wordt opgeleverd. Ook dient er te worden gekeken of er is overeengekomen dat er mogelijkheden zijn voor uitstel, bij vertraging in het werk. Mogelijk kan er op die bepalingen een beroep worden gedaan.
Algemene voorwaarden
Daarnaast is van belang of er algemene voorwaarden op uw overeenkomst van toepassing zijn verklaard en zo ja, welke dat zijn. In de UAV 2012 en UAV-GC 2005 bijvoorbeeld zijn bepalingen opgenomen over termijnverlenging in geval van overmacht. Beide bepalingen komen erop neer dat de aannemer recht heeft op termijnverlenging indien door overmacht niet van hem kan worden gevergd dat het werk binnen de overeengekomen termijn wordt opgeleverd. Corona zou onder overmacht kunnen vallen, maar de omstandigheden van het geval zijn van belang. Het is daarbij tevens van belang dat u de hiervoor geschreven procedurele voorschriften goed en tijdig opvolgt.
Daarnaast zou er sprake kunnen zijn van kostenverhogende omstandigheden, waarbij de aannemer recht heeft op bijbetaling. Die omstandigheden dienen dan van dien aard te zijn dat daarmee bij het sluiten van de overeenkomst geen rekening diende te worden gehouden met de kans dat zij zich zouden voordoen. Deze dienen daarnaast niet aan de aannemer te kunnen worden toegerekend en te zorgen voor een aanzienlijke kostenverhoging. Hiervoor is ook in beide sets algemene voorwaarden een bepaling opgenomen. Echter wordt vaak in aannemingsovereenkomst afgeweken van deze bepaling door op te nemen dat de aanneemsom loon- en prijsvast is en dat het risico op loon- en/of prijsstijgingen in de aanneemsom is opgenomen. In dat geval dient men terug te vallen op de wet.
Redelijkheid en billijkheid in de wet
Indien er in de overeenkomst niets is opgenomen over uitstel, vertraging in het werk, overmacht en ook niet in de eventuele algemene voorwaarden, valt men ook terug op de wet.
In het burgerlijk wetboek zijn ook nog enkele bepalingen opgenomen waar een beroep op gedaan zou kunnen worden, die zien op de redelijkheid en billijkheid en op onvoorziene omstandigheden. Dit betreft een tweetal algemene regels, die voor alle overeenkomsten gelden en dus niet specifiek voor de bouw. Of hierop een beroep kan worden gedaan, is ook zeer afhankelijk van de specifieke situatie en de omstandigheden van het geval, waaronder het tijdstip van sluiten van de overeenkomst.
Tijdstip sluiten van overeenkomst en onvoorziene omstandigheden
In zijn algemeenheid kan wel gesteld worden dat corona bij gesloten contracten van voor de coronacrisis gezien wordt als een onvoorziene omstandigheid. Per geval zal dan moeten worden bekeken of en in hoever deze omstandigheid kan leiden tot een wijziging van de afspraken in de overeenkomst, bijvoorbeeld een latere opleveringstermijn of een prijswijziging. Indien het coronavirus reeds was uitgebroken, is de kans een stuk kleiner dat van overmacht of van onvoorziene omstandigheden kan worden gesproken. Immers had dan mogelijk kunnen worden voorzien dat deze situatie zou zorgen voor vertraging en/of waren die omstandigheden reeds aanwezig.
Indien er geen sprake is van overmacht of van onvoorziene omstandigheden, blijft de overeenkomst in stand zoals deze is. In dat geval heeft de aannemer dus ook geen recht op uitstel van de oplevertermijn. Indien een beroep daarop wel slaagt, is nog de vraag wat dan het gevolg daarvan is. Omdat de situatie voor beide partijen net zo onvoorzien is, ligt een 50/50 verdeling van het nadeel voor de hand. Zoals uit het voorgaande blijkt, is een en ander zeer afhankelijk van de overeenkomst en van de situatie en dat geldt net zo goed voor de uitkomst.
Te sluiten overeenkomsten
Indien u een overeenkomst wil gaan sluiten, zult u ook kampen met vragen over hoe de eventuele gevolgen van het coronavirus hierin te verdisconteren zijn. Hoewel de verspreiding van het coronavirus lijkt te zijn afgeremd en de cijfers ook voorzichtig positief zijn, is er niets zeker. Nieuwe tegenslagen kunnen ervoor zorgen dat er weer verdergaande maatregelen moeten worden genomen, die voor meer beperkingen kunnen zorgen. Daardoor zou de bouwtijd van een project ook zo maar verlengd kunnen worden, waardoor een opgenomen termijn niet kan worden gehaald. Als dat gevolg is van coronamaatregelen, kunt u hierover afspraken maken in de overeenkomst.
Conclusie
Zoals uit het voorgaande blijkt, kan er geen eenduidig antwoord worden gegeven op de vraag of de overeenkomst kan worden gewijzigd door corona, zoals gesteld in de inleiding. Bij nieuw te sluiten overeenkomsten, kan er wel rekening mee worden gehouden. Mocht u vragen hebben over nieuw te sluiten overeenkomsten en/of de gevolgen voor reeds gesloten overeenkomsten, denken en kijken wij graag met u mee.
Indien u meer wilt weten over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met Roy van Helvoirt. Roy is lid van het brancheteam Bouw.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).
