Download dit artikel als PDF 02 april 2015

Minister wil apart toetsingskader ACM voor samenwerking eerstelijnszorg

Op 10 maart 2015 heeft minister Schippers de Tweede Kamer geïnformeerd dat zij onderzoek zal laten doen naar de vraag of er voor de eerstelijnszorg zorgspecifieke belangen zijn die door de Autoriteit Consument en Markt (‘ACM’) betrokken kunnen worden bij de beoordeling van de mededingingsrechtelijke toelaatbaarheid van samenwerkingsafspraken. Aanleiding voor dit onderzoek is de motie van de Kamerleden Leijten en Dik-Faber van 3 februari 2015 waarin gevraagd wordt te onderzoeken of er voor de eerstelijnszorg een uitzondering op het kartelverbod mogelijk is zodat het patiëntbelang gediend wordt. Volgens deze Kamerleden mochten de huisartsen zich in het conflict met zorgverzekeraars over de inkoop van huisartsenzorg niet verenigen vanwege het kartelverbod.

Het kartelverbod verbiedt afspraken en onderling afgestemde feitelijke gedragingen tussen ondernemingen die het doel of tot gevolg hebben dat de concurrentie op de Nederlandse markt of een deel daarvan merkbaar wordt beperkt. Ook zorgaanbieders vallen onder de werking van het kartelverbod. Het is echter voor veel zorgaanbieders niet altijd duidelijk wanneer samenwerken wel en wanneer dat niet is toegestaan. Daardoor lijken veel zorgaanbieders af te zien van samenwerken, terwijl samenwerken volstrekt legitiem kan zijn. Zo is samenwerken toegestaan wanneer geen mededingingsbeperkende afspraken worden gemaakt of wanneer concurrerende zorgaanbieders samen een klein marktaandeel hebben. Indien een mededingingsbeperkende afspraak voordelen heeft en deze voordelen worden doorgegeven aan patiënten, dan kan een beroep worden gedaan op de wettelijke uitzondering op het kartelverbod.

In de brief formuleert de Minister de volgende onderzoeksvragen:
1. Beschrijving van redenen van samenwerking tussen concurrenten in de eerstelijnszorg
a) Welke verschillende redenen voor samenwerking op het gebied van eerstelijnszorg komen voor en zijn denkbaar?
b) In welke gevallen is samenwerking op het gebied van eerstelijnszorg tussen kleinere partijen nodig voor initiatieven ten behoeve van patiënten?
2. Welke aspecten van deze samenwerking zouden nader kunnen worden verduidelijkt binnen het mededingingsrecht, zodat voorkomen wordt dat samenwerkingsinitiatieven met positieve gevolgen voor patiënten niet tot stand komen?
3. Hoe zouden samenwerkingsafspraken vorm moeten worden gegeven om binnen het mededingingsrecht zorgspecifieke belangen te borgen?

Het doel van het onderzoek is om meer houvast en duidelijkheid te bieden aan zorgaanbieders bij het vormgeven van samenwerkingsafspraken. Het gaat dan om een algemeen kader waarbinnen de ACM de toelaatbaarheid van concrete samenwerkingsafspraken in de eerstelijnszorg toetst. Een dergelijk kader is ook gegeven in de Beleidsregel duurzaamheid. In die beleidsregel is een aantal voor duurzaamheid specifieke aspecten vastgesteld die ACM moet betrekken bij de beoordeling van de toepassing van de wettelijke uitzondering op het kartelverbod. In onderhavig geval zullen dus zorgspecifieke aspecten worden vastgesteld die ACM in haar beoordeling moet betrekken.

Gezien de onduidelijkheden omtrent de mogelijkheden van samenwerken in de zorg, is een mededingingsrechtelijk toetsingskader voor samenwerkingsafspraken in de eerstelijnszorg welkom. Dat toetsingskader zou niet perse beperkt moeten zijn tot de eerstelijnszorg. Het toetsingskader zal naar verwachting niet ingaan op de al bestaande mogelijkheden van samenwerken binnen het mededingingsrecht, maar zich richten op een zorgspecifieke invulling van de wettelijke uitzondering op het kartelverbod. Zorgaanbieders lijken echter vooral behoefte te hebben aan inzicht in wat wel en wat niet mag, ook al heeft ACM daarover al één en ander gepubliceerd, zoals tips voor samenwerken bij de inkoop van WMO-zorg. Het is dus de vraag of met het aangekondigde toetsingskader wel volledig tegemoet wordt gekomen aan de behoefte van zorgaanbieders.

Wilt u meer weten over de mogelijkheden van samenwerken in de zorg binnen de grenzen van het mededingingsrecht, dan kunt u contact opnemen met Catelijne Bach. Catelijne maakt deel uit van het Brancheteam zorg.
 
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).