De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) heeft geregeld kenbaar gemaakt dat de Mededingingswet huisartsen zou belemmeren om samen te werken. Naar aanleiding van de door LHV aangedragen praktijksituaties, heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) aangegeven dat er juist veel ruimte voor huisartsen is om samen te werken. Maar wanneer is samenwerking binnen de Mededingingswet nu wel, en wanneer niet geoorloofd?
Samenwerken binnen de Mededingingswet
Het uitgangspunt voor ACM is dat de Mededingingswet geen samenwerkingsvormen belemmert die voordelen opleveren voor patiënten en verzekerden. ACM heeft enkele praktijksituaties uitgewerkt en zal de informatie op haar website regelmatig actualiseren op basis van nieuwe praktijksituaties. Ook zal ACM samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een document publiceren met voorbeelden van inkoopmodellen voor de eerstelijnszorg. Met deze informatie komt ACM tegemoet aan de roep vanuit met name de eerstelijnszorgaanbieders om meer duidelijkheid over de mogelijkheden van samenwerken binnen de grenzen van het mededingingsrecht. Hoewel de uitgewerkte praktijksituaties betrekking hebben op de huisartsenzorg, is deze publicatie ook van belang voor andere beroepsgroepen. Zij kunnen de reactie van ACM namelijk naar analogie toepassen op hun eigen situatie.
Geoorloofde samenwerking
ACM wordt regelmatig gevraagd om een beoogde samenwerking tussen zorgaanbieders aan het mededingingsrecht te toetsen. Zo heeft ACM op 19 mei jl. nog geoordeeld dat zes ziekenhuizen mogen samenwerken op het gebied van borstkankerzorg. De zes ziekenhuizen willen een gestandaardiseerde aanpak van borstkankerzorg op een hoog kwaliteitsniveau waarover zij gezamenlijk met zorgverzekeraars kunnen onderhandelen. De zorgverzekeraars kunnen dan de uniforme borstkankerzorg tegen uniforme voorwaarden bij deze zes afzonderlijke ziekenhuizen inkopen. Deze samenwerking is volgens ACM geoorloofd, omdat de ziekenhuizen op het gebied van borstkankerzorg geen concurrenten van elkaar zijn. De ziekenhuizen zijn namelijk in verschillende gebieden in Nederland actief en hun werkgebieden voor wat betreft borstkankerzorg overlappen niet of nauwelijks. ACM acht ook relevant dat de zorgverzekeraars geen bezwaren tegen de samenwerking zien.
Niet geoorloofde samenwerking
Omgekeerd werd de voorgenomen samenwerking tussen zorgverzekeraars bij de inkoop van protonentherapie in Nederland door ACM als onverenigbaar met het mededingingsrecht geoordeeld. De voorgestelde samenwerking hield in dat de zorgverzekeraars gezamenlijk protonentherapie bij één protonencentrum in Nederland zouden inkopen. De minister had echter aan vier centra in Nederland een vergunning verleend om protonentherapie aan te kunnen bieden. Met de voorgenomen samenwerking zouden de verzekeraars gezamenlijk één van deze vier centra contracteren. Doordat het overgrote deel van de zorgverzekeraars bij de samenwerking betrokken zou zijn, zou de samenwerking een sturende rol kunnen hebben op de vraag naar protonentherapie. Ook kon door de samenwerking een risico op aanbodbeperking ontstaan. De samenwerking zou de mededinging dus kunnen beperken en werd niet toegestaan. Volgens ACM is het voor de zorgverzekeraars wel mogelijk om samen te werken bij de inkoop van protonentherapie in het buitenland, met name omdat slechts een gering aantal patiënten gebruik maakt van protonentherapie in het buitenland.
Wanneer is samenwerken in de zorg toegestaan?
Het is voor zorgaanbieders dus vaak niet duidelijk wanneer samenwerken mededingingsrechtelijk wel, en wanneer dat niet is toegestaan. Het uitgangspunt is bovendien self-assessment, dat wil zeggen dat zorgaanbieders zelf moeten toetsen of een beoogde samenwerking is toegestaan. In bepaalde gevallen kan ACM om een zienswijze worden gevraagd.
