In het advies over het wetsvoorstel markttoezicht in de gezondheidszorg, uit de Raad van State zijn zorgen over het waarborgen van marktwerking in de zorg. Dit doet hij vanwege de voorgestelde rolverdeling tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Aanleiding wetsvoorstel
De NZa houdt toezicht op de zorgsector maar heeft daarnaast een marktreguleringstaak. Dat wil zeggen dat zij regels voor de zorgsector opstelt. In 2014 is geconstateerd dat de combinatie van de reguleringstaak en de toezichtstaak het lastig maakt voor de NZa om een duidelijke positie als onafhankelijke toezichthouder te verwerven. Dit heeft tot het wetsvoorstel markttoezicht in de gezondheidszorg geleid.
Marktreguleringstaak naar VWS
Met dit wetsvoorstel wordt allereerst de marktreguleringstaak van de NZa ondergebracht bij het ministerie van VWS. Volgens de Raad van State roept dit echter de vraag op hoe de marktreguleringstaak wordt gewaarborgd. Deze taak is belangrijk voor het op gang houden van marktwerking in het vraaggestuurde zorgstelsel. Uit recente rapporten over het functioneren van de NZa blijkt dat er spanning bestaat tussen de kostenbeheersing en de uitoefening van de marktregulerende taak. Deze spanning wordt volgens de Raad van State groter wanneer de marktregulerende taak niet langer op afstand is geplaatst, maar wordt vervuld door de minister zelf. Het belang van het op gang houden van marktwerking in het zorgstelsel kan dan immers nog makkelijker worden verdrongen door het belang van de betaalbaarheid van het zorgstelsel, aldus de Raad van State.
Betere positionering toezicht
Om het markttoezicht te versterken, worden de zorgspecifieke fusietoets en het instrument van aanmerkelijke marktmacht niet langer door de NZa uitgeoefend, maar bij de ACM neergelegd. Dit zorgt ervoor dat het mededingingsinstrumentarium specifieker op de zorg toegesneden kan worden. Daarnaast neemt de kennis over de zorgsector bij de ACM toe. Tot slot komt er zo één loket voor het toetsen van fusies waarbij een zorgaanbieder betrokken is. Volgens de toelichting bij het wetsvoorstel is het de bedoeling dat de ACM ruimte wordt geboden om het begrip aanmerkelijke marktmacht meer zorgspecifiek in te vullen. Om de ACM die ruimte te bieden, wordt de regel geschrapt dat aanmerkelijke marktmacht wordt vastgesteld volgens de beginselen van algemeen mededingingsrecht. In het wetsvoorstel wordt tegelijkertijd bepaald dat bij ministeriële regeling nadere regels kunnen worden gesteld over het vaststellen van aanmerkelijke marktmacht.
Gezien de kennis en ervaring van de ACM met het aanmerkelijke marktmacht-instrument ligt het volgens de Raad van State niet voor de hand dat de minister daarover nadere regels kan stellen. Hij adviseert dan ook om de betreffende voorgestelde bepaling te schrappen.
Deregulering
Het wetsvoorstel voorziet tot slot in deregulering van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg). Doel hiervan is dat innovaties en maatwerk worden bevorderd. Hierdoor zou het makkelijker moeten worden voor zorgaanbieders en verzekeraars om patiënten en verzekerden de zorg te bieden die het best bij hen past. De Wmg kent nu een verbodsstelsel dat zorgaanbieders en verzekeraars dwingt om door de NZa vastgestelde prestaties te hanteren. Het wetsvoorstel voorziet in deregulering door in de wet te bepalen dat zorgaanbieders, ziektekostenverzekeraars en/of de consument zelf afspraken mogen maken over zorgprestaties, tenzij uit de ministeriële regeling blijkt dat een vorm van zorg is gereguleerd. In eerste instantie wordt via de ministeriële regelingen aangesloten bij de huidige situatie. Vervolgens zal stapsgewijs worden verkend voor welke vormen van zorg de omslag naar vrije tarieven en/of vrije prestaties wordt gemaakt.
Nu is het afwachten hoe het wetsvoorstel in de Tweede Kamer wordt ontvangen en wat met het advies van de Raad van State gebeurt. Wij zullen de ontwikkelingen voor u in de gaten houden.
Wilt u meer weten over deze blog, dan kunt u contact opnemen met Catelijne Bach. Catelijne maakt deel uit van ons brancheteam Zorg.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).
