De druk in de zorg neemt steeds verder toe door het toenemende aantal besmettingen. Het virus heeft ook tot gevolg dat contracten niet meer kunnen worden nagekomen: leveringen of diensten kunnen bijvoorbeeld niet meer tijdig of helemaal niet meer worden verricht, wat – zeker in de zorgsector - erg vervelend is en ook grote problemen tot gevolg kan hebben. Bent u (of uw contractspartij) aansprakelijk als u het contract door het coronavirus niet nakomt, of is er een beroep op overmacht mogelijk?
Contract is leidend
Indien u afspraken met een andere partij bent aangegaan, zijn deze afspraken waarschijnlijk schriftelijk vastgelegd, bijvoorbeeld per e-mail of in een uitgebreid(er) contract. Om te bepalen hoe u met de niet-nakoming van de afspraken door het coronavirus om dient te gaan, is het belangrijk om daar eerst de gemaakte schriftelijke afspraken op na te slaan: is er iets afgesproken over overmachtssituaties? Zo ja, dan moet beoordeeld worden of het coronavirus onder de omschrijving van die bepaling valt of kan vallen. Voorbeelden van overmachtsgevallen die wij in contracten regelmatig voorbij zien komen zijn natuurrampen, stakingen, overheidsmaatregelen, of meer in algemene zin ‘dringende invloeden van buitenaf’. Ook een epidemie zou genoemd kunnen zijn.
Indien in het contract zelf geen bepaling voor overmacht is opgenomen, is het vervolgens de vraag of er algemene voorwaarden van toepassing zijn op het contract. Is dat het geval en bevatten deze voorwaarden alsnog een bepaling over overmacht, dan is die bepaling van toepassing op het contract. Ook hierbij is het weer de vraag of het virus en de gevolgen daarvan onder de bepaling geschaard kunnen worden en of er dus gesproken kan worden van overmacht in de zin van het contract. Het komt daarbij echt aan op uitleg van de contractuele bepaling.
Gevolgen geslaagd beroep op contractuele overmachtsbepaling
In de contractuele overmachtsbepaling zal over het algemeen ook staan wat de gevolgen zijn bij een succesvol beroep op overmacht. Let op: als er sprake is van overmacht, betekent dat niet per definitie dat u of uw contractspartij niets meer hoeft te doen. Zo kan er geregeld zijn dat partijen met elkaar in overleg moeten treden over de gevolgen van de overmacht of wordt er een gelegenheid gegeven om alsnog binnen een bepaalde termijn aan de contractuele afspraak te voldoen, voor zover dat uiteraard mogelijk is.
De wet is van toepassing indien afspraken over overmacht ontbreken
Op het moment dat er niets in het contract geregeld is, is relevant wat er in de wet staat. Onze Nederlandse wet regelt dat een tekortkoming niet aan de schuldenaar kan worden toegerekend, indien deze niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens de wet, de rechtshandeling of de verkeersopvattingen voor rekening van die schuldenaar komt. Er is dan sprake van overmacht.
Over het algemeen worden voorzienbare omstandigheden en omstandigheden die de situatie van de schuldenaar persoonlijk betreffen (o.a. financiële situatie, onbekwaamheid) niet onder overmacht verstaan. Of het coronavirus als overmachtssituatie kan worden gezien, hangt af van de specifieke omstandigheden van het geval. Als de nakoming van het contract voor uw contractspartij of uzelf op geen enkele manier meer mogelijk is, dan kan er zeer waarschijnlijk een beroep gedaan worden op de wettelijke overmachtsbepaling. Is de nakoming van het contract lastiger geworden, maar kan het nog wel, eventueel door extra kosten te maken, gebruik te maken van hulp van derden of andere alternatieven te onderzoeken? Op grond van de wet zal er dan niet zomaar sprake zijn van overmacht: het contract zal dan alsnog nagekomen moeten worden of de schade zal moeten worden vergoed door de schuldenaar.
Let op: doet u zaken met een buitenlandse partij? Mogelijk is dan het recht van een ander land van toepassing verklaard op de overeenkomst. Er kan dan dus ook een andere wettelijke overmachtsbepaling van toepassing zijn.
Gevolgen geslaagd beroep op wettelijke overmachtsbepaling
Indien de contractspartij die in gebreke is een succesvol beroep op de wettelijke overmachtsbepaling kan doen, dan hoeft deze partij als schuldenaar direct zijn gedeelte van het contract niet meer na te komen. Ook is er in dat geval geen schadevergoeding verschuldigd.
Tot slot
Of uw contractspartij of uzelf een geslaagd beroep kunnen doen op overmacht door het coronavirus, hangt zeer af van de concrete omstandigheden die in uw geval aan de orde zijn en wat er in het contract is geregeld. Uitgangspunt zal zijn dat er niet zomaar sprake zal zijn van overmacht. Op het moment dat u zelf al ziet aankomen dat u een contract niet meer zult kunnen nakomen, is het overigens sowieso aan te raden om zo snel mogelijk maatregelen te nemen om de schade zoveel als mogelijk te beperken.
Hoe de juridische mogelijkheden ook precies in elkaar zitten: in de praktijk zien wij dat zorgaanbieders en hun contractspartijen deze aansprakelijkheidsdiscussie nu veelal parkeren en samen de schouders eronder zetten om de crisis te bestrijden. Dat adviseren wij onze klanten ook zoveel mogelijk. Een 50/50 verdeling van het risico ligt bij een dergelijke oplossing bijvoorbeeld voor de hand. Niemand heeft dit virus - met alle enorme gevolgen van dien – namelijk kunnen voorzien. Zeker in de zorg zouden langslepende juridische discussies nu juist zoveel mogelijk voorkomen moeten worden De bestrijding van het virus zou nu voor iedereen de grootste prioritiet moeten zijn.
Komt uw contractspartij als gevolg van het coronavirus het contract met u niet na, en wilt u weten hoe u hier als zorgaanbieder of leverancier aan zorgaanbieders mee om moet gaan? Of denkt u zelf een contract niet meer na te kunnen komen, en wilt u geadviseerd worden over de mogelijkheden? Neem contact met ons op. Wij helpen u graag verder.
Wilt u meer weten over dit onderwerp, dan kunt u contact opnemen met Jolijn Geven, Boudewijn Cremers of een van de andere leden van ons brancheteam Zorg.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. Lees onze disclaimer.
