Steeds meer Nederlanders zijn inmiddels volledig of gedeeltelijk gevaccineerd tegen het coronavirus. Tegelijkertijd is er nog altijd een kleine groep Nederlanders die twijfels heeft over de werking van het coronavaccin of bang is voor mogelijke bijwerkingen. Werkgevers zien op hun beurt hun werknemers graag zo spoedig mogelijk gevaccineerd. Maar mogen werkgevers hun werknemers eigenlijk ook verplichten om zich te laten vaccineren tegen corona?
Grondwet en EVRM
Het voor de hand liggende antwoord op deze vraag is ‘nee’. In artikel 11 van onze Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) staat immers dat elke burger het recht heeft op onaantastbaarheid van zijn lichaam. Het verplichten van het coronavaccin zou een inbreuk zijn op deze onaantastbaarheid en een dergelijk inbreuk op een grondrecht is in principe niet toegestaan.
Zo simpel is het echter niet. Immers hebben de Grondwet en het EVRM zogenaamde ‘verticale werking’. Dat betekent dat werknemers zich niet rechtstreeks op deze regels kunnen beroepen. Bieden de bepalingen uit de Grondwet en het EVRM voor werknemers dan helemaal geen bescherming? Ook dat is niet het geval. Immers werken de normen uit de Grondwet en het EVRM wel door in de relatie tussen werkgever en werknemer. Concreet brengt dat met zich mee dat de rechter de belangen van beide partijen (werkgever en werknemer) tegen elkaar zal moeten afwegen.
Zorgplicht
Werkgevers gaan er vaak van uit dat de zorgplicht die zij hebben jegens hun werknemers een argument is voor het verplicht stellen van vaccinaties. Werkgevers moeten immers zorgdragen voor een veilige werkomgeving en hun werknemers beschermen. In de meeste gevallen zal dit argument echter onvoldoende zijn om vaccineren te verplichten, omdat er tal van andere – minder ingrijpende – maatregelen zijn die de werkgever kan treffen om besmettingen op de werkvloer te voorkomen.
Advies Gezondheidsraad
In haar advies van 4 februari 2021 heeft de Gezondheidsraad zich gebogen over de vraag of werkgevers hun werknemers kunnen verplichten om zich te laten vaccineren. Volgens de Gezondheidsraad moet het vaccineren een duidelijke meerwaarde hebben ten opzichte van andere maatregelen. Daarnaast dient duidelijk te zijn wat de consequenties zijn wanneer een werknemer zich niet wil laten vaccineren (denk aan een (tijdelijke) herplaatsing). Volgens de Gezondheidsraad is het grote nadeel van verplicht vaccineren dat dit leidt tot onderscheid tussen werknemers. Dat onderscheid kan slechts gerechtvaardigd zijn wanneer het noodzakelijk is voor de bescherming van de gezondheid van andere werknemers. In dat kader is de aard van het beroep van belang bij de te maken afweging. Zo zal verplicht vaccineren eerder proportioneel worden geacht voor beroepen waar werknemers veelvuldig in contact komen met mensen met een kwetsbare gezondheid dan voor beroepen waar dat niet het geval is (zoals bijvoorbeeld het geval is bij een kantoorbaan).
Wachten op de eerste uitspraken
Vooralsnog hebben Nederlandse kantonrechters zich nog niet uitgelaten over de vraag of werkgevers hun werknemers mogen verplichten om zich te laten vaccineren tegen het coronavirus. Het is echter afwachten tot de eerste zaak voor de rechter komt. Vanzelfsprekend houden wij u op de hoogte!
Wilt u meer weten over dit onderwerp, dan kunt u contact opnemen met Arvid Munsters van de sectie Arbeidsrecht & Medezeggenschap.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).
