Exact een jaar geleden werd de eerste coronabesmetting in Nederland geconstateerd. Inmiddels zijn we ruim een miljoen coronabesmettingen verder en is corona niet meer weg te denken. Sinds het begin van de pandemie is de druk op de zorgsector hoog. In januari 2021 bereikte het ziekteverzuim onder zorgmedewerkers een nieuw record: toen waren dagelijks gemiddeld 71.000 werknemers niet inzetbaar. Van zorgpersoneel wordt veel gevraagd, terwijl juist zij een groter risico lopen op besmetting met het coronavirus. Bijna een jaar geleden schreef ik al een blog over de vraag of medewerkers in de zorg die vrezen voor besmetting met het coronavirus mogen weigeren om te komen werken. Tijd voor een update!
Uitgangspunt
In zijn algemeenheid geldt dat werkgevers moeten zorgen voor een veilige werkomgeving voor hun werknemers. In tijden van het coronavirus geldt dat werkgevers hun werknemers zoveel als mogelijk thuis moeten laten laten werken, althans dat is het dringende advies van het kabinet. Thuiswerken is echter niet altijd mogelijk. In dat geval moeten werkgevers ervoor zorgen dat alle coronaregels op de werkvloer worden nagelegd. Dat kan betekenen dat werknemers tijdelijk een eigen kantoor krijgen, mondkapjes dragen in gemeenschappelijke ruimtes, te allen tijde minimaal anderhalve meter afstand van elkaar houden en niet gezamenlijk lunchen. Of een werknemer naar zijn werk kan (en moet), hangt af van het type bedrijf. Niet iedere werkgever is immers in staat om dezelfde maatregelen te nemen. De nieuwe regels van het kabinet betekenen in elk geval niet zonder meer dat werknemers nooit meer naar kantoor zouden mogen. Thuiswerken is geen recht, zo oordeelde de kantonrechter vorig jaar. Weigert een werknemer om naar het werk te komen terwijl de werkgever voldoende voorzorgsmaatregelen tegen het coronavirus heeft genomen, dan kan – afhankelijk van de omstandigheden van het geval – sprake zijn van werkweigering.
De zorgsector
Ook in de zorgsector geldt dat werkgevers moeten zorgen voor een veilige werkomgeving voor hun werknemers. Daarbij geldt echter dat een hogere kans op besmetting met het coronavirus nou eenmaal inherent is aan een beroep in de zorgsector. Juist daarom moeten werkgevers in de zorgsector voldoende beschermingsmateriaal aan hun werknemers aanbieden (denk aan mondkapjes, handschoenen en andere noodzakelijk beschermingsmiddelen). Neemt de werkgever deze voorzorgsmaatregelen en voldoet de werkomgeving aan de eisen die het RIVM stelt, dan kunnen medewerkers in de zorg in principe niet weigeren om naar het werk te gaan.
Pas wanneer sprake is van acuut ernstig gevaar voor je eigen veiligheid of die van anderen mag je actie ondernemen en je werk onderbreken. De lat voor ‘acuut ernstig gevaar’ ligt hoog. Of sprake is van een dergelijke situatie moeten zorgemdewerkers zelf beoordelen en inschatten. Kies je ervoor om het werk te onderbreken, dan moet dat direct worden gemeld bij je leidinggevende. Zo kunnen er meteen maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat je het werk zo spoedig mogelijk weer veilig kunt uitvoeren. Heb je het idee dat de werkgever te weinig doet om je te beschermen, dan kun je er ook voor kiezen om een melding te doen bij de Inspectie SZW (voorheen de Arbeidsinspectie) over een onveilige werkomgeving.
Overleg met je werkgever
Blijf in ieder geval nooit zomaar thuis. Zo luidde mijn advies een jaar geleden, en zo luidt het een jaar later nog steeds. Zomaar thuisblijven brengt het risico op werkweigering met zich mee en dat moet worden voorkomen. Heb je het gevoel dat jouw werkomgeving niet meer veilig is en heb je redenen om extra te vrezen voor het coronavirus (behoor je bijvoorbeeld tot een risicogroep), dan is het verstandig om daarover eerst eens in gesprek te gaan met jouw leidinggevende/werkgever. Zo kan worden bezien of er nog andere – specifiek op jouw situatie gerichte – maatregelen kunnen worden genomen om besmetting met het coronavirus tegen te gaan. Zo nodig kan je werkgever zich door de bedrijfsarts laten adviseren over deze eventuele extra maatregelen.
Tot slot
Een verzoek van je werkgever om te komen werken kun je dus niet zomaar weigeren wegens vrees voor het coronavirus. Ook in relatie tot een nieuwe patiënt is het zeker niet zomaar mogelijk om het aangaan van een behandelingsovereenkomst te weigeren, ook niet uit angst voor besmetting. Bij reeds tot stand gekomen behandelingsovereenkomsten ligt de grens om te weigeren zorg te verlenen, nog hoger. Hoe dat juridisch zit, lees je hier.
Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kunt u contact opnemen met Arvid Munsters van ons brancheteam Zorg.
Deze blog bevat algemene informatie en is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Juridisch advies is echter altijd maatwerk. Wint u dus in een voorkomend geval altijd deskundig juridisch advies in. (Lees onze disclaimer).
